پایش وضعیت تجهیزات برق صنعتی و تأثیر آن بر کاهش خرابی‌ها

پایش وضعیت یکی از مؤثرترین ابزارهای نگهداری پیشگیرانه در صنایع برق و تولید است که با شناسایی نشانه‌های اولیه خرابی، امکان تعمیر یا تعویض قطعات را پیش از وقوع مشکل جدی فراهم می‌کند. این رویکرد باعث می‌شود تجهیزات در وضعیت بهینه‌تری کار کنند و از توقف‌های ناگهانی و پرهزینه جلوگیری شود. عملکرد این سیستم بر پایه جمع‌آوری و تحلیل مداوم داده‌های عملیاتی مانند دما، لرزش، جریان، ولتاژ و صدا است. الگوریتم‌های هوشمند با بررسی تغییرات جزئی در این پارامترها می‌توانند روند بروز خطا را پیش‌بینی کرده و هشدارهای لازم را قبل از وقوع خرابی واقعی صادر کنند.

به عنوان نمونه، در یک کارخانه فولاد، سیستم پایش وضعیت موتور الکتریکی یکی از نوارهای انتقال مواد، افزایش تدریجی دمای یاتاقان را تشخیص داد. این افزایش در نگاه اول ناچیز بود، اما به‌دلیل تحلیل دقیق سیستم، به‌عنوان نشانه‌ی احتمالی فرسودگی تشخیص داده شد. با اقدام سریع تیم نگهداری و تعویض یاتاقان پیش از قفل شدن محور موتور، از توقف ۴۸ ساعته خط تولید و خسارتی چندصد میلیون تومانی جلوگیری گردید. چنین نمونه‌هایی نشان می‌دهد که پایش وضعیت تنها ابزاری برای نظارت نیست، بلکه نقش حیاتی در تصمیم‌گیری فنی و اقتصادی سازمان‌ها دارد.

از نظر آماری، مطالعات صنعتی نشان داده‌اند شرکت‌هایی که از سیستم پایش وضعیت استفاده می‌کنند، تا ۵۰ درصد کاهش خرابی‌های ناگهانی و حدود ۳۰ درصد افزایش عمر مفید تجهیزات را تجربه کرده‌اند. این امر به‌ویژه در صنایعی مانند نیروگاه‌ها، پالایشگاه‌ها و کارخانجات فولاد که توقف تجهیزات منجر به زیان‌های سنگین می‌شود، اهمیت بیشتری دارد. افزون بر این، پایش وضعیت می‌تواند طیف گسترده‌ای از مشکلات فنی را پیش از تبدیل‌شدن به خرابی جدی شناسایی کند؛ از جمله عدم بالانس محورهای دوار، لرزش غیرعادی در یاتاقان‌ها، افزایش دمای بیش از حد در سیم‌پیچ‌ها، نوسانات ولتاژ و جریان، کاهش راندمان انرژی و حتی خطاهای جزئی در عملکرد حسگرها.

در مجموع، به‌کارگیری سیستم پایش وضعیت موجب افزایش قابلیت اطمینان تجهیزات، کاهش هزینه‌های تعمیرات اضطراری، بهبود ایمنی کارکنان و بهره‌وری بالاتر خطوط تولید می‌شود. این فناوری با ایجاد دیدی جامع از وضعیت واقعی تجهیزات، به مدیران و مهندسان امکان می‌دهد تصمیم‌های آگاهانه‌تری در خصوص زمان تعمیر، تعویض یا ارتقای دستگاه‌ها اتخاذ کنند و از سرمایه‌گذاری‌های خود بیشترین بازدهی را به دست آورند.